Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου - Το παλαιότερο μοναστήρι στην Ελλάδα

Του Ηλία Μπουρμπούλα

Δίπλα από το μαρτυρικό χωριό των Καλαβρύτων στην οροσειρά του Χελμού, λίγο πιο πάνω από την απότομη χαράδρα του Βουραϊκού ποταμού σε υψόμετρο 940 μέτρων. 

Δεσπόζει η αρχαιότερη Μονή του Ελλαδικού χώρου.

Είναι ένα από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα της Ορθοδοξίας και της Βυζαντινής περιόδου. 

Η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου η οποία χτίστηκε από δύο αδερφούς Θεσσαλονικείς, το Συμεών και το Θεόδωρο, το 362μ.Χ.. 

Το άγριο περιβάλλον της περιοχής σε συνδυασμό με τον  απότομο βράχο ο οποίος είναι λαξευμένος από το χρόνο και τα καιρικά φαινόμενα, δίνουν στο επισκέπτη μια υπερκόσμια παρουσία.

Μια αίσθηση της εναρμόνισης της φύσης με τη θέωση. 

Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά την ιστορία αυτής της τόσο σημαντικής Μονής.

Εν αρχής, οι κτήτορες της Μονής  βρισκόντουσαν στην θεοβάδιστη Ιερουσαλήμ, όταν είδαν ο καθένας ξεχωριστά μια οπτασία η οποία τους καλούσε να μεταβούν στην Αχαΐα και να βρουν την Ιερή Εικόνα της Παναγίας από μαστίχα και κερί.

Η Ιερή Εικόνα της Παναγίας είναι φτιαγμένη από τον ίδιο τον Ευαγγελιστή Λουκά και είναι ευλογημένη από την ίδια την Παναγία.

Όταν Ευαγγελιστής Λουκάς έφτασε από την Παλαιστίνη στη Αχαϊκή γη, έφερε μαζί του και την εικόνα της Θεοτόκου.  Την οποία και δώρισε στους πρώτους Χριστιανούς της εποχής.

Έπειτα ακολούθησαν οι διωγμοί των Χριστιανών και για την προστασία της εικόνας την έκρυψαν στο Μέγα Σπήλαιο.

Οι δύο αδερφοί περιπλανήθηκαν στην περιοχή της Ζαχλωρούς, μέχρι που συνάντησαν την βοσκοπούλα Ευφροσύνη, η οποία τους οδήγησε στο σπήλαιο. Με μεγάλη ευλάβεια οι δύο μοναχοί πήραν την Εικόνα έξω από το σπήλαιο και καθάρισαν από τα φυτά τον Ιερό χώρο, και γύρω από αυτόν άρχισαν να χτίζουν ναό και μικρά κελιά.

Ο κόσμος από τις γύρω περιοχές δεν έμεινε απαθής μπροστά σε αυτό το μεγάλο θρησκευτικό γεγονός. Πλήθος κόσμου, όχι μόνο έσπευδε για να προσκυνήσει την Εικόνα αλλά και να βοηθήσει στις εργασίες ανέγερσης της Μονής.

Καθώς επίσης  και για να μονάσει, διότι ένιωθαν το θείο κάλεσμα.

Έτσι με την πάροδο του χρόνου η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου έγινε από της πιο μεγάλες μοναστικές κοινότητες και βίωσε πόλους χρόνους ακμής και αίγλης.

Το αρχικό κτίσμα του Ναού σωζόταν μέχρι και το 1934 οπότε και καταστράφηκε από πυρκαγιά.

Η Μονή στο διάβα των χρόνων βίωσε πολλές καταστροφές κάηκε τουλάχιστον τέσσερις φορές από πυρκαγιές, το 840, το 1400, το 1640 και το 1934. Πάντοτε όμως η Αγία Εικόνα σωζόταν με τρόπο θαυμαστό.

Ένας από του επόμενους κτήτορες την Ιεράς μονής είναι και ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος ο Γέρων όπου το 1285 ξαναέχτισε την Μονή έπειτα από μεγάλες καταστροφές που προκλήθηκαν μάλλον από πυρκαγιά.

Τα κειμήλια της Μονής είναι πολλά και σπάνια, ύψιστης Θεολογικής αλλά και Ιστορικής σημασία.

Στο μουσείο του Μεγάλου Σπηλαίου μεταξύ άλλων βρίσκονται  ένα σπάνιο λάβαρο με τις μορφές τριών βυζαντινών αυτοκρατόρων, πατριαρχικά σιγίλια, χειρόγραφα με εξαίρετες μικρογραφίες, πολύτιμους χρυσούς σταυρούς με Τίμιο Ξύλο, χαλκογραφίες, προσωπογραφίες, Ευαγγέλια σε περγαμηνές, το ωμοφόριο του Χρύσανθου Νοταρά, χρυσοκέντητους Επιτάφιους, αντιμήνσια, βυζαντινές εικόνες μεγάλης αξίας.

Επίσης να αναφέρουμε την πολύ πλούσια και μεγάλης αξίας βιβλιοθήκη της μονής η οποία κατέχει περισσότερους από 3.000 τόμους βιβλίων και πλήθος παλαιοτύπων.

Σε ειδικό παρεκκλήσιο φυλάσσονται, λειψανοθήκες με οστά πολλών Αγίων και οι κάρες των ιδρυτών της Μονής.